3 a: Quia peccator habet voluntatem æternam peccandi; nam si sciens se moriturum peccat, quid faceret si sciret se non moriturum? Dimisit eos secundum desideria cordis eorum, etc..

 2 a causa est falsus timor de pœnitentise asperitate; falsus, nam peccator gaudet et dolet, ut simia nucem.

 Nam videtur alludere ad id quod dicturus erat: Possidete paratum vobis regnum; esurivi enim, etc. Psal. 61: Tu reddes unicuique secundum opera sua.

 Non est meum dare vobis, ut hominis, nam id Dei est; Aug. Nunc nam veni invitare ad pugnam; Ambros.

 Nostro nam quicquid habemus ex Deo est; utilitas ergo ex Deo.

 Nunc Christus expugnaturus Hierico, lunaticam hanc civitatem mundi, ostendit se veluti alterum Josue portasse Arcam foederis et legem implesse, Quis ex vobis arguet me de peccato? [15] ac etiam prædicasse et buccina Mot Dei prædicasse: Si veritatem dico vobis, quare non creditis mihi? Nihil obstat quo minus credatis, nam et veritatem dico et nihil in vita mea contrarium reperietis.

 Later est cor hominis, nam terra est; Hierusalem est decor et dignitas animæ et imaginis Dei, fidei et donorum Dei; cognitio Christi, esse Christianum.

 At tandem non solum Ascensio [non] obest articulo de Eucharistia, sed prodest; nam videte quaeso quale corpus, non amplius carnale sed spiritale, penetrat cælos; 1.

 Erigo me ad te, nam tu es qui rigas aqua montes, ut saturentur ligna campi et cedri Libani; illic passeres nidificabunt.

 Pro domo Dei: Quis scandalizatur et ego non uror? Zelus Christi de Virgine: Pone me ut signaculum supra cor tuum; Hortus conclusus; Capite nobis vulpes parvulas quae demoliuntur vineas, nam vinea mea floruit; Dilectus meus mihi.

 Et cum etiam tibi crucifixus mundus videbitur, time; nam sæpe fingit se crucifixum, ut polipus apud Granatensem.

 Id autem ex muneribus Magorum cognoscemus; nam primum in unoquoque genere est mensura cæterorum.

 Nam pars quam fabricandam susceperat Gallus, vere pius, feliciter processit, pars Juliani terræmotu disquiebatur (sic), quasi terra revomeret..

 Duplici et contrario habitu ad Holophernem trucidandum paravit se Judith castissima, dilectissimi Fratres; nam primo, induit se cilicio et operuit se cinere, deinde, induit se vestimentis optimis et ornavit se omnibus monilibus suis.

 Debent congregari multa; nam nemo unum aurum thesaurum appellet, et hoc ostendit dicens: Thesaurizate vobis thesauros; nam quamvis sit hebraismus, tamen iste hebraismus denotat quantitatem et magnitudinem: expectans expectare, flendo flere, clamando clamare, id est, multum; sic thesaurisare thesauros, id est, thesauros ingentes facere.

 Debent congregari prætiosa; nam qui vilia metalla congregaret non tam thesaurum quam acervum congereret.

 Intentio formanda, nam rectificat opus, et si, quod plerique existimant, ut inter alios Suaresius, non sit necessaria formalis et actualis, at certe certius et tutius est eam habere actualem et oculos in Deum intendere: Ad te levavi oculos meos, qui habitas in cœlis; ecce sicut oculi servorum in manibus dominorum suorum, etc. In manibus sunt, quia quidquid manus [52] domini indicat, id facere manus servi tentat; oculus autem admonet faciendum: Vulnerasti me in uno oculorum tuorum.

 Peccatores omnes Christus rostro occidit dum eos mortificat et deducit ad inferos, ostendendo eos obnoxios morti æternæ, nam contritio mors animæ peccatricis est.

 Sic Paulus pater fuit: Nam etsi multa millia pedagogorum [54] habeatis, sed non multos patres, etc.; et mater fuit: Filioli, quos iterum parturio.» Sed quomodo Christus vivificet sanguine suo clarum est, quomodo occidat rostro suo non ita.

 Christus cilicio induebatur in Passione, quia carnem mortalem, imo ipsam mortalitatem veluti pilos hædorum induebat; quæ mortalitas similitudo carnis peccati est, imo et aliquo modo peccatum dici posset, nam mors effectus peccati.

 Sed addo Christum verbis suis cor vulnerare ut ad se adducat et sanet; nam ut venator qui capreas Cretenses vulnerat, porrecto dictamo [56] sanat.

 Quæ salus? nam eadem est ac dies quæ appropinquavit; eadem vero est dies quæ contraria est nocti quæ præcessit.

 Quia, inquit, timor omnibus necessarius est, et debebat fonte pleno esse in eo qui omnibus eum communicare debebat; nam timor præparat animam caritati, et, ut inquit Augustinus, timor est servus caritatis qui illi cubile præparat.

 Ne contemnatis Pusillum istum, nam Angeli ejus sunt coram Patre ad faciendam vindictam.

 Imo iste timor est peccatum; quia existimat pœnam esse magis timendam quam culpam et Deum, et amat suum commodum super omnia et super Deum.

 Quia licet inclinare cor propter retributiones, ergo etiam propter pœnam vitare peccata.

 Servorum, des esclaves, serfz, forsatz, quia timent pœnam.

 Ut qui desiderans servire Deo et vitare offensam Dei, excitatur et movetur a timore, etc. Hic est actus spei, nam eadem virtus quæ inclinat ad prosequendum bonum inclinat etiam ad fugiendum malum.

 Nam et illi et mihi necessitas evangelizandi incumbit.

 (Ut: Deus meus, pone illos ut rotam, id est, pones; Fiat habitatio eorum, id est, fiet; Appone iniquitatem super iniquitatem eorum, et non intrent, id est, non intrabunt, appones.) Sed jam duplex est nostri ignorantia; ut dupliciter apud philosophos illa sententia; «Nosce teipsum.» Nam Socrates, apud Platonem, in Alcibiade, cognitionem sui in cognitione excellentiæ animæ nostræ consistere ait; alii in cognitione vilitatis suae secundum corpus; pusillanimitas et superbia..

 Audite historiam satis vulgarem, sed non satis consideratam; nam ad eam Ecclesia nos provocat.

 Præcepitque ei, dicens: De omni ligno paradisi comede, id est, comedere potes; de ligno autem scientiæ boni et mali ne comedas; in quacumque enim hora, etc. Adam mansit aliquamdiu solus sub præcepto; nam dedit nomina rebus et animantibus: sed non eum tentare tunc voluit serpens; expectavit donec haberet instrumentum tentationis suæ idoneum, fæminam.

 Dupliciter consideratur illud ne tangeremus: nam forsan verum erat implicite contineri prohibitionem ne tangeremus, ob periculum, nam post tactum arboris ad tactum fructus, post tactum ad esum; vel ipsa mentiebatur, exaggerans et fingens laborem et rigorem in præcepto.

 Joseph autem fuisse præpositum huic domui clare constat; nam Angelus semper ad eum missa affert de fugiendo et redeundo.

 Nam hic fit allusio ad partum, non propter fœtum sed propter dolorem; quasi dicat: Ornavit cælos Angelis, verum cum ex illis apostatæ fuerint aliqui, ibi facti sunt dolores ut parturientis.

 Nam latrones erant, ut plurimum vendentes et ementes, nisi magnam sui cordis habeant curam et sint timorati.

 Fecitque flagellum de funiculis; nam ob excellentiam suæ naturæ elatus est, et per istam excellentiam maxime cruciatur.

 Quo majus est desiderium dominandi, eo major [93] est dolor serviendi; at ille maxima urgebatur ambitione, quam ambitionem illi reliquit Deus, et eamet ambitione veluti flagello torquetur; nam remanet ambitio, imo superbia eorum ascendit semper, et quo magis ascendunt voluntate per ambitionem, eo magis descendunt re per abjectionem..

 Meretur avarus puniri? Vade, ut puniaris sis magis semper avarus, sis magis luxuriosus ita ut quietem perdas, etc. Nam peccatores suismet peccatis punientur.

 Et ego quidem vellem quod contigit Macrinæ; nam Vestiana eam ornans ut moris est virgines, «Ecce,» aiebat, «quale a collo Sanctæ monilis ornamentum dependet,» etc.; [Gretserus, De Cruce,] lib. 1.

 Sola in hoc mundo ascendit; nam alii omnes modo ascendunt modo descendunt: Ascendunt usque ad cælos et descendunt usque ad abissos, quia modo bene operantur, modo peccant mortaliter.

 Nam præsupponit ignem, charitatem, sine qua nihil erat actum.

 Per desertum Angelorum: 99 oves in deserto; nam transcendit omnia.

 Omnes vocati; maxime qui sunt in Ecclesia, nam vocatione efficaci vocati sunt.

 Sic Beatus Hilarion primam vestem servavit, nam ante 15 annum jam incepit servire Deo.

 Talaris est ut cæterorum; nam quid proderit vestem habere et non talarem, quando insidiatur maxime calcaneo nostro diabolus, serpens? Sed non modo talarem, sed etiam plus quam talarem, ita ut ad posteros quoque perveniat, ut Hesteris vestimentum.

 Sic Christus hodie nascetur nocte, invisibiliter, modo humanis mentibus incomprehensibili; totus e Cælo, etiam corpus, nam etsi materia ex Virgine sumpta est, tamen virtute Altissimi obumbrante et Spiritu Sancto superveniente formata est, et modo cælesti nascitur, eo modo quo lux de cælo, quo etiam Mot a Patre.

 Silentium mirum; nam alii infantes non loquuntur quia nesciunt, iste quia non est tempus loquendi sed silentii..

 Obediunt, nam et canit una ut veniant; mane surgunt ad sonitum campanæ, omnes eadem hora; habent præfectas.

 Posset fieri pulcherrima imago totius habitus religiosi in Parvulo; nam infantes vestiti sunt, ut monachi, caputio, etc., pedibus nudis, etc. [129].

 Tria nomina dantur Sancto Joseph in Evangelio; nam vocatur, Vir Mariæ, Pater Christi a Beata Virgine: Pater tuus et ego dolentes quærebamus te, [130] et Vir justus.

 Qui ministrant elephantis non lucidam vestem accipiunt; nam igne provocatur, ut taurus purpura.

 Nom., c. 3; nam ipse conversus est anno tantum 52 Domini, ut notat Baronius.

 Nam [137] sentiens omnes Angelos cantantes Ave Maria (nam cum Gabriele facta est multitudo militiæ cælestis ), ipsa: Ecce, inquit, ancilla Domini, et adoravit Regem Filium, ut Jacob (nam somnia Joseph hoc asseverant: Vidi solem adorare me ).

 Nec hæc de Angelis fictio est, nam et Christus animam Lazari comitatam Angelis ait; quanto magis anima corpusque Virginis? Deinde cantavit suum Magnificat..

 40, fecit convivium in die nativitatis, et Herodes; uterque crudelitate convivium maculans: nam ille magistrum pistorum suspendi jussit, gratia data magistro pincernarum; hic caput amputat Joannis Baptistæ.

 Sane, infirma est collectio ex verbis Pauli: Jacob dilexi, etc.; nam ibi Jacob patronimice, et etiam de temporali benedictione, non de spiritali.

 Ista est scala Jacob inversa; nam ille vidit Deum in summitate scalæ, nos in imo.

 Ascensum, animam, purpureum, omnino tinctam amore Crucis; nam purpura ex sanguine piscis, at Christus piscis, icthus, est.

 Mandatum appellavit novum, Jo. 13: Mandatum novum; novum, id est, egregium, redintegratum ( novi cæli, nova terra ); nam exemplo suo Christus mirum in modum urget.

 O quam bona est afflictio; nam ad Christum adducit et divites et pauperes.

 Item orandum vere; nam nostræ orationes sunt potius imagines orationis, quam orationes.

 Si quis princeps dicat: Qui mihi adamantem attulerit, etc., et tu pro adamante cristallum simplex, non dabit pecuniam princeps, nam neque tu adamantem..

 Aug s: Intentionem exprimit Matheus; nam mortuam existimans quam morientem reliquerat, ejus vitam poscit.

 Multa hactenus dixi, nunc etiam occurrit mirra; nam et Maria mirra maris est dicta, at mirra virginaliter parit stactem et mirram primam ( Fasciculus mirrhæ Dilectus meus mihi ), nam intacta, sudoris instar, stillat.

 Nemo quicquam habet meum et tuum; si enim habere debuissent, maxime Maria Puerum, nam erat vere suus Filius: non habet tamen, sed, Pater tuus, inquit, et ego dolentes qucerebamus te..

 Nam est sicut rex apum, nascitur alatus; et tamen mira simplicitate observat silentium.

 Verum abscondit idolum sub veste, nam tous les courtisans l'excuserent.

 Finis orationis est unio cum Deo, nam alioqui Deus non eget oratione; transfiguratio, nam est ea quæ remanet in Cælo.

 Nam et ipsum altare mistice repræsentat cor: Sacrificium autem spiritus contribulatus.

 Sermonem hunc generalem de qua re melius instituam quam de hac pœnitentia, a qua, per quam et ad quam omne Evangelium? Nam, et ad hoc me movet Sanctus Joannis in cujus ecclesia, Evangelium secundum Ecclesiam Lugdunensem, Evangelium secundum Romanam Ecclesiam: Nam ex hoc eris homines capiens, et altaris majoris consecratio.

 Ambrosius negat nam impius [177] pejora offerebat.

 Nam plerumque videmus impios et scelestos regnare, et obtinere potestatem in justos.

 Oratio hæc non videtur exaudita; nam malis interdum, imo ut plurimum, bene, bonis male cedit.

 Non declinabitis ad dextram et sinistram, claudicare in utramque partem; ad dextram operando, nam dextra est operatoria, ad sinistram omittendo, nam ipsa est iners et inefficax.

 XXXII: luctatur cum Deo, inde nomen accepit prævalentis ad Deum, vel principis cum Deo; quod idem est, nam qui cum Deo agit ut princeps, ipse pugnat faciendo Deum sibi [186] subditum.

 Exaggerandum furtum decimarum, nam valde est frequens in Sabaudia..

 Meas dixit, non tuas; nam meo nomine, mihi, de meo corpore et sanguine pascis.

 Non satis est presentem esse ovibus ni pascas; nam gregem ipsa ipsa pascebat.

 Rachel veniebat cum ovibus patris sui; nam et gregem ipsa pascebat.

 Hæc hic transferri possunt; nam credendum cum ex puteo [193] adaquarentur greges, etiam haustu id factitatum, cum maxime non modo in eadem regione, in eodem solo, et forsan in eodem puteo in quo Rebecca desponsata est hoc factum sit.

 Nota discrimen inter occursum Rebeccæ et Rachelis; nam Rebecca adaquat camelos servi, e contrario Rachel oves adaquantur a Jacob.

 ( Venenum aspidum sub labiis earum.) Ab eventu: ut sunt oscula frequentia inter juvenes; nam etsi initio fiant sine omnino malo fine, tamen propter imbecillitatem hominum in detrimentum vergunt pudicitiæ; nam mirum quomodo velociter ignis accendatur.

 A circumstantiis: nam meretricias mulieres osculari viris, lenones mulieribus, semper fuit et erit scandalo..

 At vero, ut dicam libere quid mihi videatur, et quando ibi [195] datur occasio nec tempus est dissonum, facio duas differentias osculorum; nam osculum aliud malum est, aliud bonum.

 Duplex similitudo: trahis funem alligatum portæ monasterii exterius, et campana pulsat interius; tangis os exterius, concupiscentia pulsat interius; nam est quædam colligatio inter sensus internos et externos.

 Puteus est doctrina Christiana, quæ inter hæc duo Sacramenta nos conducit ad vitam æternam; nam semper pœnitendum baptisatis.

 Quare Rebecca, Rachel, Sephora, trium insignum Patriarcharum uxores, ad aquas reperiuntur? Quia ad aquas Baptismi Ecclesia Christo desponsanda; nam Rachel Ecclesiam Catholicam perpetuo signat allegorice, Jacob Christum.

 Sed osculum pacis ubi datur a Christo fideli animæ? Flens in cruce, nam ibi puteus aquarum meritorum.

 Non est luctus, sed fletus gaudentium; ut Joseph, cum vidit suum Benjamin; nam tunc corpus videt suum fratrem uterinum Christum.

 Nam adhortatur ad victoriam spe auxilii salutaris; mulcet: Benedictus, et: Tu, puer, Propheta; ligat: In justitia et sanctitat e.

 Verum se habent ut excedentia et excessa; nam quatuor genera canticorum: [1°.] Phrigium et bellicosum, ut tubarum in obsidione Hiericho et contra Madian; et talis videtur fuisse canticum sive hymnus dictus a Christo post coenam.

 Levate animas vestras ad Deum; dies appropinquavit, nam ecce dies veniunt.

 Nam præparatio necessaria est; et quia nos Ecclesia vult paratos esse agit tripliciter.

 Neque obstat quod dicatur de David: Inveni David servum meum, oleo sancto meo unxi eum, [Ps.] 88; nam et forsan oleum sanctum de tabernaculo sumpsit Samuel pro Davide, ut Sadoc pro Salomone, tamen non in cornu aliquo tabernaculi, sed in cornu suo, quod habebat penes se; et forsan etiam, non tulit de tabernaculo, sed sanctificatum et sanctum factum dicitur oleum quod Dei jussu fusum est, vel ab ipso Propheta benedictum.

 Neque vero aspernanda est observatio Rabani, Hugonis, Comestoris, Ruperti: Saul unctum ex lenticula, vase fragili, David autem cornu, vase firmissimo, quod regnum Saul fragile, David stabile, futurum; nam quamquam Abulensis et Pineda existiment lenticulam fuisse ex auro, tamen Sa, et si adducere licet pessimos authores, Gebennenses, phialam esse existimant, et [213] Lyra, quadratæ figuræ.

 Nam Exod.

 Et erexit cornu salutis nobis, id est, regnum salutis; nam quia rex David unctus oleo cornu, rite regnum per cornu exprimitur, regnum salutis: quod vero ad id alludat Propheta, facile est existimare, cum addit: in domo David pueri sui.

 Et hoc corroboraret similitudinem nostram; nam ibi Christus, sicut cervus cujus incipiunt cornua erumpere, habet ea sanguine madida et tenera ut non audeat in publicum venire, sic Christus tempore Passionis habebat gloriam sanguine tinctam et teneram..

 Opus tuum, genus humanum, nam opus videtur Dei: Formavit ex limo terræ et vivificavit, inspiravit spiraculum vitæ, in initio annorum, jam vero in medio annorum, vivifica illud, nam mortuum erat.

 Sed etiam in modo; nam non indutus regiis armis sed pastoritiis: Non enim habeo consuetudinem.

 Attamen nobis Christianis salus ista ex inimicis nostris amplior est; nam non frustra Ecclesia dicitur Sponsa Agni, et plenitudo temporis, tempus Evangelicum.

 Et Paulus: Omnes eamdem escam spiritalem et potum; sed non in pluribus eorum beneplacitum est Deo, nam prostrati sunt in deserto.

 Id est, misericordiam promissam implevit, mittens Christum; nam misericordia est in flore cum est in promissis, est in fructu cum est in effectu.

 Jungo finem principio: Fecit misericordiam, nam seipsum dedit nobis et arrabonem omnia valentem.

 Dicunt seniores: Domine, dignus est cui illud prestes, nam et sinagogam ipse nobis ædificavit; dignus est dignitate congrui, secundum tuam misericordiam, dignitate quadam proportionis, disquiparantiæ ( sic ) non æqualitatis.

 Hinc ad Gratianopolitanos sumam exordium (nam in templo Sancti Andreæ incipiunt sermones feria quinta): Ecce me in Capharnaum, id est, campo pœnitentiæ, et video peccatores paraliticos; et video Christum, peccatoribus misericordem et medicum; et video centurionem.

 Je ne sçai ou il a pris cette etimologie; nam in interpretationibus Bibliis correctioribus additis, Capharnaum ager pœnitentiæ, hæreticis quoque, champ de pœnitence.

 Sed non curabis nisi fidem habuero; et ecce habeo, nam fatemur: Non sumus digni ut intres sub tectum cordis nostri, sed tantum dic verbo.

 Qui existimant se damnum aspidi afferre ejus ova rumpendo, sibi ipsis injuriam faciunt; nam ovo rupto prodit aspicula, quæ iterum mordet: vindicta vindicanti noxia..

 Chrisostomus hic: Præcipit amari inimicum ne amor esset ociosus, nam tam pauci sunt amici ut si non amemus nisi amicos, paucissimos simus amaturi..

 Nam in civitatibus diabolus multos habet coadjutores, in eremo ipse solus.

 Postquam baptizatus est; nam per Baptisma non quidem Christus, sed nos, vires roburque acquirimus et per Sacramenta.

 Accessit hostis forma visibili, in speciem hominis gravis vel eremitæ; nam nihil obest eum in similitudinem Heliæ venisse.

 Neque urget quod ait Barradas de tertia tentatione; nam quia assumpserat et portaverat Dominum, etsi eo esset habitu, tamen præsumebat Dominum sibi forte crediturum; deinde desperati hostis vices gerebat..

 Ut ait Barradas, quem malo sequi cum communi; nam Heb.

 In momento, in ictu oculi, in novissima tuba; canet enim tuba, etc. Id autem fiet congruenter; nam in antiqua Lege tubæ frequentes: in bello, ut Hiericho, in congregatione, ad festa; in clangore tubæ data sunt præcepta.

 Vox «Surgite mortui» audietur mistice, [254] quia corpora illico resurgent; vox «Venite ad judicium» audietur realiter, nam jam resurrectio facta erit.

 Et conformis est lumini naturæ; nam anima sola non est operata, et desiderat formam.

 Et ecce primus articulus judicii; nam in resurrectione prima erit differentia bonorum et malorum.

 Maldonatus, post Hilarium, nisi fallor, interpretatur signum Jonæ, id est, nullum; nam Jonas nullum dedit, sed tantum dixit: Adhuc 40 dies et Ninive subvertetur.

 Nam ex una parte, post discussionem, audio videoque Christum, radiis benedictionis illucescentem: Venite, benedicti; ex alia, noctem densissimam immittentem: Ite, maledicti..

 3: intumescebant aquæ superiores instar montis (unde in Psal.: Montes exultastis sicut arietes, nimirum montes undarum et fluctuum videbantur saltare): inferiores aquæ descendebant in Mare Solitudinis, id est, Mortuum, Asphaltites (et belle, nam Jordanis est fluvius judicii), et id in conspectu Arcæ: A facie Domini mota est terra.

 Fide: O mulier, etc.; spe, nam repulsa magis sperat; charitate, nam pro filia, et adhæret Christo immobiliter.

 Oratio quidam egressus est a finibus nostris, nam est «elevatio mentis in Deum,» ut ait Damascenus.

 Miseriam primo ostendit, nam miseria attrahit misericordiam.

 (Clamant pauperes post nos: «Nostrum est quod consumitis, nobis crudeliter eripitur quicquid inaniter expenditur.») At mulier audiens: Etiam, nam et catelli.

 Hinc Baptismus puerorum; nam traditio illa de puerorum Baptismate in hac necessitate fundata est, neque ad Ecclesiam aliter spectare possunt, qui natura nascuntur filii iræ; ad Eph.

 [1.] Piscina autem ovium, id est, omnium Christianorum, est Baptismus, propter necessitatem; nam pueris est necessaria necessitate medii: Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritus Sancto; Jo. 3.

 Sacerdos est ordinarius minister; ut autem fatentur hæretici (nam nos idololatras existimant et antichristianos, et tamen a nobis baptizatos non rebaptizant), extraordinarius est quicumque homo, etiam infidelis, ut contra Cyprianum et Cecilianum dixit Ecclesia in Concilio Florentino.

 a Moyse ad Josue (nam egressio et iter continet), fluvius Jordanis; [273] [5.] a Josue ad Christum, baptismus Joannis et hæc probatica piscina..

 Hominis dormientis faciem non videmus; nam faciei [278] faciem, id est, oculos, non videmus.

 Dereliquisti fontem sapientiæ, nam si in via Dei ambulasses, habitasses utique in pace sempiterna..

 Tripliciter intelligitur: [1.] superexcellunt omnia opera; nam opus misericordiæ Incarnatio, quæ cum omnibus inde sequentibus est superexcellens omnibus operibus ejus.

 In loco nativitatis exquirendo, et in morte Christi decernenda; nam Caiphas, mortalium nequissimus, protulit sententiam [286] sacratissimam: Expedit ut unus moriatur homo pro populo, et non tota gens pereat.

 Necessitas; nam quale regnum in quo nullus litium finis, in quo nullum parlamentum, in quo nullum judicium?.

 Faciunt, sed non dicunt; et hi utcumque tolerabiles sunt, nam etsi non tantum ædificant, tamen ædificant et nihil destruunt.

 Nam etsi decem millia pedagogorum, etc. Nihil deest amantibus pastoribus: amor ipse docet, ædificat; omnia suffert, omnia docet, non agit perperam.

 Nam fide populus fidelis ab omnibus aliis separatur (hæretici, cathecumeni, schismatici, extra Ecclesiam), et dum fides regnat videntur homines esse de vinea; et vero, quamvis excommunicati et schismatici ejiciantur, ejiciuntur ut revertantur, at hæretici proprio judicio judicati sunt.

 Torcular fidelium est charitas, ad quam spectant sacrificia, oblationes, devotio; nam, charitas Christi urget nos.

 Ubera sunt torcular amoris, nam premit ea digitis mater et premit puer labiis..

 Caim autem peccato malitiæ; nam admonitus a Deo, Gen.

 Dicuntur autem peccata alia ex infirmitate, alia ex malitia, alia ex ignorantia, non quia in omnibus peccatis non intercedat ignorantia aliqua, id est, inconsideratio (juxta illud Aristotelis: «Omnis peccator ignorans»), et etiam malitia, alioquin non esset peccatum (nam est de essentia [309] peccati ut intercedat aliqua malitia, saltem in causa, et debet esse culpa in ignorantia, seu ignorantia culpabilis), et etiam infirmitas passionis alicujus, vel præteritæ vel præsentis.

 Ac quidem auxilium suum Deus semper Israeli porrexit; at Israel neglexit, et illud est quod ait: Perditio tua ex te, Israel; nam ideo perditio tua ex te, quia neglexisti auxilium quod est ex me..

 Tamen ait Marcus: Non poterat ullam virtutem facere, propter incredulitatem, idest, resistente eorum incredulitate non poterat; sequum justumque non erat, [313] secundum legem ordinariam, nam homini liberum arbitrium relinquit: qui fecit te sine te, non salvabit te sine te; fecit nescientem, non salvabit nisi volentem..

 Causa materialis sunt peccata mortalia, nam per hæc tantum frater perditur: medicus non pro omni levissimo dolore dat medicinam, nec pro culicis morsu.

 Neque vero satis est esse peccata mortalia, sed debent esse corrigibilia, [316] id est, sperare debemus ea posse per reprehensionem corrigi; nam, si frater adeo perditus est ut nolit corrigi, relinquendus est.

 Nam Christianæ doctrinæ Christus Dominus author fuit: at [1.] ipse nihil omnino scripsit, nisi pauca quædam cum [320] mulierem adulteram absolveret; quæ quidem nos nescire voluit, et ideo scripsit in terra (Jo. 8).

 Nam pars revera optima et maxime necessaria doctrinæ pars scripta tandem esse, nemini dubium; pars autem non scripta, sed tantum per manus tradita est.

 Ergo Traditiones necessariæ sunt; nam velle jam Spiritu dictante haurire doctrinam, omnino insanum est et «tot sensus quot capita» haberemus.

 Nam, nonne omnes hæretici habuerunt Scripturas, imo et Hebrei et alii? et tamen non crediderunt, imo erraverunt.

 ut Scripturas aliquas esse doceret; nam, unde constat nisi Ecclesiæ testimonio, quæ hanc traditionem accepit? Aut ergo Scriptura non facit fidem, aut Traditio facit fidem..

 Nam, verbi gratia, Apostolus scripsit Epistolam ad Laodicenses (Coloss. ult.), et circumfertur; aiunt autem et eum scripsisse ad Senecam.

 Ad sensum Scripturæ eliciendum; nam hæretici fiunt «dum Scripturæ bonæ intelliguntur non bene.» [324].

 Heri relicta de Traditionibus nunc breviter tradenda sunt; neque extra propositum erunt, nam inter Traditiones Ecclesiasticas illustrissima est illa de cælibatu sacerdotum, de qua omnino in introitu Evangelii tractandum etiam fuerat.

 Id enim fateri cogit [1°.] quod Scripturas habeamus; nam nos habere non nisi per Traditionem scimus..

 Notastis, opinor, me non extendisse sermonem ad traditiones quibus omnino innixa fuit religio usque ad [325] Moysen, qui primus scriptorum fuit, neque ad traditiones quæ erant inter Hebræos, nam id nimis longum fuisset.

 Quod tali numero habeamus; nam quomodo scimus Epistolam ad Laodicenses et Epistolas ad Senecam non esse veras Pauli Epistolas, nisi Traditione? Deinde, Apostolus ipse, Heb.

 Nam nunquam.

 Nam Apostolus ait, I. Cor. 11: Cætera cum venero disponam; ubi tamen multa disposuerat scriptis..

 Notandum nullas unquam esse contrarias Scripturis, nam ab eodem Deo proficiscuntur; imo conformes.

 Nam Scripturæ superant in eo quod omnia in eis sint canonica, etiam puncta; ut constat ex eo quod Arriani transponere volebant punctum: In principio erat Mot, et Mot erat apud Deum, et Deus [328] erat.

 Deinde, de obedientia coeci et coeca, nam Christianorum obedientia debet esse coeca, quia fides non videt sed credit, et quo res est obscurior eo illis ( sic ) gratior, difficilibus delectatur.

 Audistis heri discipulos quærentes: Rabbi, quis peccavit, hic, aut parentes ejus? Rustica sane, et insipiens quæstio; nam quomodo infans antequam [339] nascatur potest peccare, ut coecus nascatur? At de hoc puero poterat moveri quæstio: Quis peccavit, hic, an mater ejus, ut tam cito moreretur? Et hæc est communis opinio liominum: ut mulieris Tobiæ, et Job, qui tamen dixit: Non peccavi; et Marthæ: Domine, si fuisses hic.

 Nam non est temere in malam partem judicandum: Charitas non cogitat malum.

 Nam sunt quædam ægritudines quæ ex tempore corripiunt, ut epilepsia, apoplexia, sincope, vermes circa cor; aliæ sunt quæ pedetentim, et hæ sunt ordinariæ.

 v. 12: Homo sanctus in sapientia manet sicut sol; nam et stultus ut luna mutatur; quod dupliciter intelligi potest.

 Quod ad primum angelum, uno ictu cecidit; nam non potuit peccare venialiter (ut in minori causa de Adamo in Paradiso existente dicunt D. Thomas, D. Bonaventura et Alensis), nam nulla surreptio, nullus inordinatus motus..

 misit: qualis esset ista? curiositas periculosa, nam si nescisset non petivisset; 5.

 Post horam alius affirmabat: Vere et hic cum illo erat, nam et Galilaeus est; et accesserunt qui astabant et dixerunt Petro: Vere et tu ex illis es, nam et Galilaeus es; nam loquela tua manifestum te facit.

 Notate, popule meus, una ancilla incipit dubitando: [350] Et hic cum illo erat; nam non audet Petro asseveranter dicere, sed: Sed et tu ex discipulis es? Mox affirmat.

 Reprehensibilis fuit Apostolorum et Petri audacia; nam vel existimarunt Christum facturum miracula, et tunc vanitas fuit dicere: Si percutimus in gladio? vel non existimarunt, et tunc inopportuna temeritas.

 v. 23 et seq.; et historia Barach et Sisaræ, nam Sysara a magno timore in maximam securitatem obdormivit; Jud.

 Ergo temere ingressus est armis destitutus atrium et curiam, nam loca hujusmodi periculosa sunt et pestifera.

 Deinde cæpit timere, nam timore perculsus negavit.

 21; nam ibi videbis immane facinus, ex parva sed immoderata quamvis non injusta passione habendi vineam ortum.

 Ergo non in carentia passionum, sed in iis regendis consistit perfectio; nam passiones sunt in corde ut chordae in cythara, quæ ad concentum reducuntur ut possimus dicere: Confitebor tibi in cytara..

 Ut refelleret dicentes fideles non posse peccare et [355] esse securos de sua salute; nam quis magis stabat quam Petrus, Eucharistia fulcitus et tot Christi monitis? et tamen cecidit.

 Nam vocatur tractus: Trahe me post te; vocatio: Multi vocati; vox: Vox Dilecti mei; præventio: Misericordia ejus præveniet me; illuminatio: Exurge, qui dormis, et illuminabit te Christus.

 Vocatur inspiratio: Inspiravit in faciem ejus spiraculum vitæ; nam peccator mortuus est, vivit autem gratia illum præveniente..

 Nam, velle converti in genere satis magnum est; velle converti cito, majus; velle converti nunc, maximum.

 confiteri: nam Petrus non est confessus, quia vidente Summo Sacerdote.

 gloriæ.» Ego paulisper immuto divisionem, nam consummantem in perficientem rejicio..

 Nihil cogitante Rebecca, ecce Eliezer ad fontem, petit ab ea, etc. Ecce prima [365] introductio, audit nuntium, audit Mot; deinde dat inaures aureas, dat suavitatem et dulcedinem audiendi, et armillas ( brasseletz ), facultatem aggrediendi, et invite la grace a demeurer, ce bon mouvement; nam est opus gratiæ prevenientis, ita mulcere auditum, id est, intellectum, et voluntatem movens ( sic ), ut velint gratiam hanc manere et istam delectationem.

 Qui convertuntur in morte ut latro, et paucissimi alii, habent sequivalentem perseverantiam; nam proprie non perseverant, sed eorum conversio æquivalet [367] perseverantiæ, et nihil est aliud quam conversio.

 Nam, quamvis gratia Dei sit nobis necessaria, tamen non deest; Job, 24: Ipsi rebelles fuerunt lumini.

 extensa per totum hominem; nam iste fletus processit ab intellectu ad cor et a corde ad oculos, ut et Magdalenæ; hic explica secundum scrupulum.

 Ultimo meo sermone, hic habito, feria secunda Pentecostes, dicebam tempus mihi loquendi esse, quia linguæ igneæ nobis Apostolorum successoribus datæ erant; sed et nunc quoque tempus clamandi, nam tunc [370] festum linguarum, at nunc tempus vocis est, eum enim celebramus qui vox est clamantis.

 Et quamvis haec pax praecipue spiritalis, tamen etiam temporalis; nam ex vi legis Evangelicae nullum bellum: Convertent gladios suos in vomeres et lanceas suas in falces.

 v. 28: Scimus autem quoniam, etc. Nam quos prescivit, et praedestinavit conformes fieri imaginis Filii sui, ut sit ipse primogenitus in multis fratribus.

 Confessus est et non negavit. (Nos saepe confitemur et negamus, etiam in confessione.) Nam in ea: Tu quis es? confitentur et negant.

 Nam habuit nihil ipsa, pastoribus nata, et pastor ut Rachel, Rebecca et aliae antiquae virgines; deinde non vanitati unquam inservivit..

 Omnes qui volunt, etc., ut funambuli timere debent, se segregare, jejunare, orationibus insistere, nam incauti pereunt.

 Ut patres omnia faciunt in gratiam filiorum, thesaurisant enim filiis, ut ait Paulus, sic Deus Pater omnia fecit propter Filium; nam, ut notat Cornelius, Filius Dei ut Deus haeres est naturalis; at ut homo constitutus est haeres..

 Et Maria relinquit Martam ministrare perfecta abdicatione rerum temporalium et prudentiae carnalis; nam tota intenta contemplationi et confidentiae in Deum.

 Omnipotens oratio, nam «vere dignum et justum est» exaudiri Filium a Patre.

 Quomodo intelligi etiam debet id quod de vasis dixit idem Sanctus Paulus, ad Rom. c. 9, et de Jacob et Esau, etc.; nam unus locus alteri lucet ad interpretationem forsan.